Ana besinlerimizden olan süt, inekler öncelikli olmak üzere türlü hayvanlardan üretilebiliyor. Bizlerse süt gereksinimimizi genellikle ineklerden gideriyoruz. Durum böyle olduğundan dolayı hayvan yetiştiricileri süt randımanı fazla inekleri araştırıyorlar. En fazla süt veren inek cinsleri, en iyi süt verebilen inekler, bütün bu suallerin yanıtlarını bu makalemizde sizlere anlatacağız.
Süt ineği yetiştiriciliği ile uğraşan işletmelerin en fazla süt aldıkları inek ırklarını büyütmek kar ve verim seviyesi bakımından son derece önemlidir. Fazla ve iyi kalitede süt alabilmek için en fazla süt veren inek cinslerine hakim olmak gerekir. Dünyanın her bir yerinde büyütülen sütçü inek cinslerinden yaşadığımız ülkede de büyütülen bazı cinsler bulunmaktadır. Şimdi en fazla süt veren inek cinslerine birlikte bakalım.
- Siyah Alaca (Holstein)
- Jersey
- Angeln (Angler)
- Guemsey
- Ayrshire
- Shorthorn
En Kaliteli Süt Veren İnek Cinsleri
Fazlalaşan hayvansal besin gereksinimlerini gidermek için kişiler, sığırların randımanını fazlalaştıracak bazı ıslah çalışmalarında bulunmuştur. Bunun neticesinde kültür cinsi sığırlar meydana gelmiştir. Bunlar etçi, sütçü ya da her ikisi bakımından randımanlı olan kombine cinsler ortaya çıkarmıştır. En fazla süt veren inek cinslerini randıman açısından karşılaştırmalı bir şekilde sırası ile şu biçimde anlatabiliriz;
- Siyah Alaca (Holstein)
Kültür cinsleri bakımından dünya genelinde en çok büyütülen cinstir. Kökeni Hollanda olan bu sığırın dünyada 100 milyondan çok olduğu tahmini yapılmakta. Süt randımanının beraberinde besi içinde oldukça verimlidir. Erkeklerin gelişimi oldukça iyidir ve yüksek seviyede karkas verir. Bu nitelikleri yönünden sütçü cinsler içerisinde en iri yapılı olanlardandır. Adından da fark edilebileceği gibi beyaz ve siyah renklerden oluşan bir deriye sahiptirler.
Ülkelere göre süt randımanı farklılık gösterebilmektedir. Farklı ülkelerden getirilen Siyah Alacalarda süt randımanı senelik yaklaşık olarak 1000 litre kadarken, ülkemizde ise yaklaşık olarak 4000-6500 litre civarında bir süt randımanı mevcuttur. Siyah Alaca’nın bazı niteliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
* Sütün içerisindeki protein seviyesi tahmini %3,1 civarındadır.
* Erkek siyah alacalar 13-15 aylık iken kesim cüssesine erişebilir.
* Sütün içeriğindeki yağ seviyesi %3,5-%3,8 aralığındadır.
* 310 gün laktasyon zamanı vardır.
Holstein Günlük Süt Randımanı
Siyah Alacalar bu isimlerinin beraberinde Holstein olarak da bilinmektedirler. Senelik süt randımanı doğru adımlar ile 1000 litreye kadar yükselebilir. Doğru şekilde büyütülen; Holstein günlük süt randımanının tahmini 35 litre civarındadır.
- Jersey
Sütün içerisindeki yağ seviyesi en fazla sütçü sığır cinslerinden bir tanesidir. Öteki cinslere kıyasla daha küçük cüsseleri vardır. Erkekleri besi için randımanlı değildir. Besisi az olduğundan dolayı Jersey yetiştiren işletmeler erkek buzağıları elden çıkartmaktadırlar. Jersey cinsinin genel nitelikleri aşağıdaki gibidir;
* Deri renkleri koyu ve açık kahverengi gibidir.
* Sütleri sarımsı bir renge sahiptir.
* Sütün içerisindeki yağ seviyesi %4,5 kadardır.
* Öteki cinslere kıyasla çevre koşullarından daha çok etki görmektedirler.
* Jersey sığır cinsinin süt randımanının senelik ortalaması 4000-5000 litre civarındadır.
- Angeln (Angler)
Kökeni Kuzey Almanya olan bu cins koyu, tarçın kırmızısı rengine sahiptirler. Kısa ve parlak tüyleri vardır. Jersey gibi sütçü cinste küçük cüsseli hayvanlardır. Nitelikleri aşağıdaki gibidir;
* Sütleri yağlıdır. Süt yağ seviyesi %4,5’dir
* Laktasyon zamanı yaklaşık 300 gündür.
* Angler sığır cinsinin süt randımanı senelik tahmini 4000 litre kadardır.
- Guemsey
Fazla yağ ve protein ölçüsüne sahip sütleri vardır. Üstün otlama yeteneklerinin sayesinde %25-30 daha düşük yem yiyerek iyi kalitede süt verirler.
* Kısa ve parlak tüyleri vardır. Koyu ya da açık kırmızı renkte olabilirler.
* Süt yağ seviyesi %4,5’tir.
* Guemsey inek cinsinin senelik süt randımanı 6000 litre kadardır.
- Ayrshire
Dirençli bir sığır cinsidir. Buzağıları yetiştirmek rahattır, orta büyüklükte bir yapıları vardır. Genel olarak beyaz ve kahverengi lekeli bir görüntüdedirler.
* Meme yapıları son derece düzgündür.
* Süt yağ seviyesi %4,5 kadardır.
* Ayrshire inek cinsinin süt randımanı senelik yaklaşık 5000-6000 litre aralığındadır.
- Shorthorn
Doğumu rahat ve uysal bir cinstir. Yavrularında sağlık problemine az denk gelinir. Kökeni İngiltere olan Shorthorn cinsinin renkleri kırmızı beyaz-kırmızı olabilmektedir. Süt randımanının beraberinde besi verimi de iyidir.
* Doğum oranı fazla, iyi döl verimlidirler.
* Süt yağ seviyesi %3,5’tir
* Shorthorn sığır cinsinin süt randımanı senelik 5500 litre kadardır.
Yukarıda nitelikleri ile birlikte sıralamış olduğumuz sütçü inek cinsleri yaşadığımız ülkede yaygın olarak büyütülen cinsler üstünden tercih edilmiştir. Bunun beraberinde süt randımanı fazla olan başka cinslerde bulunaktadır. Ancak ülkeden ülkeye, büyütülme koşullarına, genetiklerine göre süt randımanı pek çok koşuldan etki görmektedir.