Genel olarak doğum sonrası 2-10 gün aralığında görülen, mikrobun kana bulaşması yolu ile enfeksiyonlara sebebiyet veren, yeni dünyaya gelmiş buzağılarda ani ölümler ile karakterize bir rahatsızlıktır. Oldukça ciddi ekonomik kayıplara sebep olan bir rahatsızlıktır.
Hastalığın faktörü genel olarak E. coli’dir. Doğal olarak çevrede, hayvan ve insan bağırsaklarında yer alan Gram (-) bir bakteridir.
Hastalık en çok, uygun olmayan bakım ve beslenme şartları sebebiyle kuvveti azalan buzağılarda ortaya çıkmaktadır. Yeni dünyaya gelmiş hayvanların bir arada bulunduğu alanlarda, pis, soğuk, karanlık ve rutubetli ahırlarda enfeksiyon yayılmaya daha müsaittir. Bakteri doğal olarak hayvan bağırsağında bulunmaktadır. Kuvvetin azalması ile bu bakterilerin sayısındaki artış enfeksiyona sebep olur.
Buzağıların kuvvetini azaltan sebepler aşağıdaki gibi sıralanmıştır.
* Stres
* Beslenmenin düzensiz olması
* Suni emzirmeler
* A vitamininin eksik olması
* Ahırın temiz olmaması
* Ahırın çok sıcak veya soğuk, rutubetli olması
* Annenin hamileliğinin son aylarında başka ahıra gönderilmesi
* Buzağının ağız sütünü içmek istememesi
* Buzağılara verilen sütün çok fazla miktarda olması
* Buzağılara verilen sütün bozuk veya soğuk olması
* Doğumda güçlük
* Yeni dünyaya gelen buzağılar ile yetişkinlerin aynı ortamda bulundurulması
* Mevsimsel koşullar
Hastalık Belirtileri
Enfeksiyon genel olarak hayvan dünyaya geldikten sonra ilk hafta içerisinde görülmektedir. Bu rahatsızlığın 3 formu bulunmaktadır:
Septisemik Form: Bakteri kan dolaşımında bulunmaktadır. Doğum gerçekleştikten 24 saat sonra ortaya çıkmaktadır. 40,5-41 derece yüksek ateş ile seyreder. Gözlerde iştahsızlık ve kanama görülür. 1-2 gün içinde vücut sıcaklığı normal vücut sıcaklığının altına düşer, solunumda güçlük, solunum sayısı artışı, titreme görülür. Genel olarak ishal görülmez. Hayvanlarda ani bir şekilde ölümler ortaya çıkar. Hastalık oldukça hızlı seyreder ve 24-96 saatte ölüm ile sonuçlanır.
Enteritis Formu: En sık görülen rahatsızlık biçimidir. Bakteri kandan sonra bağırsaklara geçmeye başlar. 3-4 günlükten büyük olan buzağılarda görülür. 7-10 gün içerisinde, günde 8-10 defa tekrar eden sulu, beyaz sarı renkte, pis kokulu ishal ile seyretmektedir. Beyaz ishal olarak da tanımlanır. Hasta olan buzağıların kuyruk tarafları sulu ishal ile bulanmıştır. Vücut sıcaklığı artar. 24 saat içinde canlı ağırlığının %10’unu kaybeder. Vücut sıcaklığı normal sıcaklığın altına düşer. 2-3 gün içinde depresyon, sıvı kaybı, komayı takiben ölüm ile son bulur.
Enterotoksemik Form: Bağırsakta E.coli’nin çok üremesi sonucunda zehirlenme semptomları ortaya çıkar. Kondisyonu iyi olan hayvanlarda, 12-72 saat içerisinde ani ölümler ile son bulur. Çok nadir olarak görülür.
Tanı
Hastalığın tanısında, doğumun meydana gelmesinin ardından sonraki 3 ila 5 gün içerisinde oluşan ishal vakalarına Buzağı Septisemisi denilmektedir. Ancak buzağılarda bu rahatsızlığın tanımını gerçekleştirmek kolay olabilmektedir. Buna rağmen rahatsızlığın en doğru sebebinin belirlenmesi için laboratuvar muayenelerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu hedefle, hayatını kaybeden yavru buzağı mümkün olduğunca kokmadan laboratuvara nakledilmelidir. E.coli mikrobunun yerleşik olduğu ahırlarda her dönem bu rahatsızlık ortaya çıkar.
Tedavi
Hasta hayvanlar ayırılarak geniş spektrumlu antibiyotikler ve sülfonamidler ile tedavi etmeye çalışılır. Anne hayvanlar hamileliklerinin 7. ayından itibaren kuru döneme ayrılacakları zaman, E. coli aşısı ile 2 hafta aralıklarla 2 kez aşılanır. Bu aşılama için bir veterinere gidilmelidir. Ayriyeten yavrulara dünyaya geldikten hemen sonra bağışıklıklarının artacağı serumlar takviye edilir. Hayvanları güçlendirmek için vitaminli preparatlar, ishali kesecek ilaçlar, mineral maddeler verilir. Hayvanlara iyi bir gıda rejim uygulaması yapılıp, hijyenik önlemler alınır.