İneklerin az süt verebilmelerine neden olan pek çok faktör bulunur. Bu faktörler ineklerin; cinsleri, yaşları, canlı cüsseleri, laktasyon evreleri, gündelik sağım sayıları, kızgınlıkları, beslenmeleri ve kuruda kalma zamanları olarak belirtilir.
İneklerin Kuruda Kalma Zamanları
Laktasyon zamanlarının sonlarına doğru ineklerin memelerinde süt salgılanmasının durması durumu, ineklerin kuruya çıkması olur. İneklerin kuruya alınmaları durumuyla sonraki yavrulamanın arasındaki zaman da kuru dönem olarak adlandırılır. Bu evre, ineklerin sonraki laktasyona hazır duruma gelmeleri ve vücutlarının ve meme dokularının dinlenebilmeleri için gerekli olur. On ay süresince sağılıp altmış gün kuruda olan hayvanların süt randımanları fazla olabilir.
İneklerin Beslenmeleri
Az süt elde etmemek için ineklerin gereksinim hissettikleri gıda maddelerinin dengeli ve yeterli oranda temin edilmesi gerekli olur. Gerek süt ürettikleri zamanda gerek de kuruda oldukları evrede bu hayvanlar, ölçü ve kalite yönünden belli düzeyde yemleri almalıdırlar. Rasyon şeklinde adlandırılan bu seviye gün içinde yirmi litreye dek süt üreten ineklerde diğer ineklere nazaran daha basit ayar verilebilir.
İneklerin Kızgınlıkları, Hamilelikleri ve İkiz Doğumları
Bu hayvanlarda üç hafta aralıklar ile tekrarlanabilen kızgınlık sırasında, sütlerinde azalmalar görülür. Bu hayvanların hamile kalmalarından sonra hormonlarının tesiriyle yine sütlerinde azalmalar görülebilir. Bu azalmalar hamileliğin 5. aylarında ortaya çıkar. Hamileliğin sonuna gelindiğinde sütleri kesin bir biçimde azalma eğiliminde olur. İkiz doğumların da sütleri azalttığı söylenir.
İneklerin Günlük Sağım Sayıları, Zamanları ve Aralıkları
Sağım sayılarının yükselmesiyle sütlerinde de artmalar görülebilir. Fazla beslenme seviyesinde olan bu hayvanlara gün içerisinde 2 defadan çok sağım işlemi uygulanabilir.
İneklerin Laktasyon Evreleri
Bu hayvanların sütleri doğumun ardından yükselmeye başlar. Bu yükselmeler, sağım işleminin ilk altmış gününde en fazla noktaya ulaşır. Altmışıncı günden sonra sütlerinde azalmalar görülür. Sütlerindeki azalmalar, aylık olarak yüzde on- on beş aralığında farklılaşır. Daha güzel şekilde yönetilebilen beslenmelerde, sürüler daha düşük süt randımanı azalışına maruz kalabilir.
İneklerin Canlı Cüsseleri
Bu hayvanların genetik yapılarının iri olanları daha çok süt üretme eğilimindedir. Canlı cüsseyle süt randımanı arasında direkt bir bağlantı mevzubahistir.
İneklerin Yaşları
Bu hayvanların süt ürettikleri zaman laktasyon olarak adlandırılır. Bu hayvanların laktasyonlarının ilerlemesine bağlı, hayvanların süt randımanlarında yükselmeler meydana gelir. İlk laktasyonları az olan süt randımanları her sene yükselmeyi sürdürür. Bu yükselme dördüncü laktasyona dek devam eder dördüncü laktasyonun ardından sütlerinde azalmalar görülür.
İneklerin Irkları
İneklerin ırkı bu hayvanlardan alınacak süt ölçüsünü etki eden en önemli faktörlerden bir tanesidir. Genetik beceri, beslenme ve bakımdan yardım alamadığı süre boyunca iyi bir netice elde edilemez. Bunun yanı sıra genetik becerisi olmayan hayvanlardan arzu edilen randıman da elde edilemez.
İneklerin Sütleri Nasıl Artırılır?
Bu hayvanların süt ölçüleri ve süt yağlarını yükseltebilmek, pek çok etkenin dikkatlice ele alınması gerekli olan karmaşık bir evredir. Bu evrede, uygun beslenmeler, doğru çevre şartları, doğru cins tercihleri ve genel sağlık gibi ögelerin bütünü birleşerek başarılı neticelerin ortaya çıkmasını temin eder.
- Bu hayvanların sütleri ve süt yağlarının elde edimi için seviyeli ve sağlıklı bir beslenme programları son derece önem arz eder. Kalitesi iyi yemler, yeterli oranda mineral, protein, mineral ve enerji içeriğiyle temin edilmelidir.
- Hayvanların yer aldıkları çevrenin temiz, rahat ve doğru şartlara sahip olabilmesi sütlerin artışı üstünde büyük bir tesiri bulunur. Bu hayvanların yaşamlarını sürdürdükleri barınakların iyice havalandırılmış olması, doğru ısı ve nem düzeyleri muhafaza edilmelidir. Isılar, nemler, rüzgarlar ve güneş ışıkları gibi etkenler, bu hayvanların stres düzeylerine etki eder ve dolayısı ile sütleri azalabilir.
- Süt elde edilen hayvanların genetik nitelikleri, süt randımanları üstünde direkt tesirlidir. Bu sebepten dolayı, süt randıman potansiyelleri fazla inek cinsi seçiminde bulunulmalıdır. Yaşadığımız ülkede sık sık seçimi yapılan Simental, Holstein ve Jersey gibi cinsler, fazla randımanları ile tanınırlar.
- İneklerin sağlıklı olup olmadıkları rutin bir biçimde gözetilirken gereken sağlık tedbirlerinin alınması süt randımanlarını yükseltebilir. Rahatsızlıklar, enfeksiyonlar ya da paraziter sağlık problemleri, sütlerin randımanlarına kötü etki bırakabilir. Bu sebepten dolayı, rutin veteriner hekimlerin kontrolleri, aşı işlemleri ve doğru temizlik işlemleri sağlık hallerinin muhafaza edilmesinde son derece önem arz eder.
- İneklerin laktasyon zamanlarında beslenme gereksinimleri yükselir. Bu evrede temin edilecek doğru beslenme programları ve rutin sağım aralıkları süt randımanlarını yükseltebilir. Bu hayvanların laktasyon evresinin uygun yönetilebilmesi, süt randımanlarının kalitelerini optimize edebilmede kritik bir rol üstlenir.
- Bakımı yapılan hayvanların stres düzeylerinin az tutulabilmesi, süt randımanlarının kalitelerine iyi yönde etki eder. Konforlu ve stresin bulunmadığı bir mekan temin edilmesi, hayvanların sağlıklarını ve üretkenliklerini yükseltir.
- Hayvanların rahatsızlıklardan muhafaza edilmesi ve rahatsızlık kontrollerinin temin edilmesi sütlerin kalitelerini yükseltir. Temizlik şartlarının temin edilmesi, aşı işlemlerinin rutin uygulanması ve rahatsızlıkların önceden tanısının koyulması bu bakımdan son derece mühimdir.
İneklerin randımanlı sütler elde edebilmeleri için yukarıda saymış olduğumuz etkenlerin bütününün birlikte dikkat edilmesi oldukça mühimdir. Doğru beslenme programları, çevresel şartların yönetilebilmesi, doğru cins tercihinde bulunulması, veteriner hekim kontrolleri, laktasyon yönetimleri, stres düzeyinin düşürülmesi ve rahatsızlıkların önüne geçilmesi, sağlıklı ve randımanlı süt elde edimleri için ana aşamaları ortaya çıkartır.