Mastitis, meme iltihabı olarak bilinen bir rahatsızlık olup, mantar, bakteri ve virüs gibi başka nedenler yüzünden kaynaklanabilir. Ayrıyeten, nonspesifik faktörler de bu hastalığın ortaya çıkmasında etkili olmaktadır. Genel olarak yüksek süt verimine sahip ineklerde daha sık katşı karşıya kalınan mastitis hastalığı, süt verimini, süt kalitesini ve sütteki yağ seviyesini olumsuz yönde etkilemektedir.

Mastitis Nedir? Türleri Nelerdir?

Mastitis diğer bir ismiyle meme iltihabı, sütlerde ve memelerde başka seviyelerde bozulmalar ortaya çıkartabilen bir rahatsızlığa işaret eder. Memelerinin bir kısmında, bütün memelerde ya da birkaç memede rahatsızlık ile karşılaşılabiliyor. Memelerde dış taraftan maruz kaldığı bir tesir sebebi ile zarara uğrayabiliyor ve bu zararlar iltihapları meydana getirebiliyor.

Başka bir rahatsızlık sebebiyse lenfler ve kan yolu ile meme dokularına erişen mikroorganizmalar olur. Mastitis rahatsızlığının ortaya çıkmasında 3 ayrı dönemden bahsedilir. İnvasyon olarak adlandırılan, mikropların meme kanallarına girdikleri dönemin ardından meme kanallarına giren mikropların meme boşluğunda biriktiği ve meme dokularını sardığı enfeksiyon evresi gelir. Son olarak yangı evresi olarak adlandırılan evrede, memeye konumlanan mikroplar toksik maddeleri meydana getiriyor ve organizma tepkime göstererek yangı oluşturuyor. Süt kanallarında ve apsede bozukluklar da yangı ile eş vakitli görülür.

Mastitis rahatsızlığı ile 3 şekilde karşılaşılabiliyor:

• Akut mastitis: İneklerin genel sağlıklarında bozulmalar görülür. Memelerinin loplarında dikkat çeken seviyede şişmeler, yüksek sıcaklıklar ve sertlikler ile belli olur. Sancı ve yangı yüzünden kızaran memelerden alınan sütler sulu, kanlı ve irinli biçimde akabiliyor.
• Subakut mastitis: Memelerde yangı fazla belli olmadığında mastitis bu sınıfta incelenir. Fakat sütlerde pıhtıların var oluşu dikkatleri üzerine çekiyor.
• Kronik mastitis: Subakut ve akut mastitis neticesi gelişen kronik rahatsızlıkta yangı ile karşılaşılmaz. Sütlerde de gözle görülecek bir farklılığa denk gelinmez.

Mastitis rahatsızlığının canlı sağlığının beraberinde ekonomik yönden de önemli görülmesinin pek çok sebebi bulunur. Subklinik mastitis sebebi ile çiğ süt kalitesinde düşme ortaya çıkıyor. Tedavi edilmesi için harcanacak ücret, çiftçi kişiler için ek ücret manasındadır. Problem, süt randımanını azaltıyor. Rahatsız olan canlılar, öteki canlılar için bulaşma kaynağı ortaya çıkarıyor. Bu rahatsızlık yaygın duruma gelebiliyor. Ayriyeten bu rahatsızlık, sağmal canlıların ufak yaşta elden çıkartılması ile neticelenebiliyor.

Mastitis Semptomları Nelerdir ve Nasıl Kontrol Edilir?

Mastitis rahatsızlığında, sütlerinde pıhtılaşma ve en fazla karşılaşılan semptom olarak da kayıtlardadır. Memelerinde göz ile ayırt edilebilen farklılar ortaya çıkıyor. Meme torbalarında şişmeler, sertleşmeler ve kızarmalar görülüyor. Memelerinin uçlarında ağrılar meydana geliyor. Ayriyeten canlılarda ateşlenme artıyor. Bilhassa ineklerin memelerinde şişkinlik tedavi yöntemi neticesi planlanmalıdır. Bu semptomlar ile karşılaşıldığında kolay metotlar ile uzmanlar tarafından rahatsızlık teşhisi alınır.

Mastitis kontrol aşamaları, temelde 2 adımdan oluşur. Probleme yol açan organizmaların tanısı için süt soğutma tankındaki sütlerin analiziyle kontrol ediliyor. Sonrasında organizma inceleniyor. 2 temel organizma sınıfı yer alıyor. Bulaşıcı olan bakteriler staphylococcus aureus ve streptococcus agalactia ismi ile biliniyor.

İneklerin memelerine bulaşan ve sağma işlemi esnasında inekler arasında yayılmış olan bakteriler mastitis sorununa yol açabiliyor. Çevresel bakteri olarak adlandırılan staphylococcus, coliforms ve streptococcus isimli bakterilerse ineklerin yer aldıkları mekanda var oluyor ve öteki ineklere de bulaşabiliyor. Rahatsızlığın geçmesine sütü sağan bireyler, süt makinesi, yavrular ve ahır etrafı bulaşma vesilesi olabilir.

Mastitisten sakınmak için dikkatli olunması gereken birtakım hususlar şu şekildedir:

• Barınağın hijyenine dikkat edilmeli ve ineklerin uyudukları yerlerin doğru koşullarda olduğuna dikkat edilmelidir.
• İnekleri soğuk yerlerde tutmamalısınız.
• Genç inekler ile yaşlı inekleri ayrı yerlerde tutmalısınız.
• Kalıtsal meme bozukluğu var olan inekler sürüden çıkartılmalıdır.
• Sağma işlemine dikkat edilmeli, temizliğe, yöntemine karşı da dikkatli olunmalıdır.
• Memelerde mutlaka süt bırakmadan sağılmalıdır.
• Sağma makinelerinin temizlenmesi aksatılmamalıdır.
• Erken tanı için problem anladığınız vakit uzman kişiye danışmalısınız. Uzman kişinin vermiş olduğu ilaçlar ihmal etmeden kullanılmalıdır.

Mastitis Hastalığı Tedavisi

Mastitis sorunu yaşayan canlılarda karşılaşılan hasarlı tabaka iyileşme gösteremez. Süt elde ediminde azalma ve tekrardan rahatsızlanma tehlikesinde yükselme gerçekleşir. Fakat erken tanı, tedavi için çok mühim yol alınmasını temin edebiliyor. Erken müdahalede bulunmak, meme körlüğü ve süt eksikliğini engelleyebiliyor. İnek memesi iltihap tedavisi ya da mastitis tedavisinin, veteriner doktor tarafından uygulanması oldukça mühimdir. Tedavi evresinde veteriner doktorların tavsiyelerinin yapılması son derece mühimdir. Ayriyeten rahatsız canlıların gün içinde beş- ona varacak dek fazla sağılmalıdır. Bunun sayesinde iyileşme hızlı hale geliyor ve meme körleşmesinin önüne geçilebiliyor.

Mastitis Rahatsızlığının Aşısı ve İlacı Var Mıdır?

Mastitis tedavi yönteminde genel olarak antibiyotik kullanılmalıdır. Meme başları deliklerinden meme içlerine verilen antibiyotik memelerdeki sistemik bozuklukları, çok fazla ödemi ve dokuyu sağalmaya destek olur. Fakat antibiyotiğin spektrumların bakteriye uyması da oldukça önemlidir. Antibiyotikleri bilmeden kullanmak yerine gereken tetkikler neticesi uzmanlar tarafından verilmiş olan antibiyotiklerin kullanılması tavsiye edilir. Uzman kişiler, daha büyük spektrum sağlayabilmek için kombine antibiyotik kullanımını da öneriyor.

Mastitis tedavi yönteminde tercih edilen ilaçlar yağlı, sulu süspansiyon ve merhem biçiminde satışa sunulabiliyor. Merhemler, bazı durumlarda meme başı sinüsünde kaldığı ve enfekte kısma yeterli antibiyotik erişimini engellediğinden dolayı uymayabilir. Uzman tavsiyesi hangi ilacın kullanımı tarafında ise, o ilacın vakit kaybetmeden kullanılması gereklidir.

Subklinik mastitis hastalığında meme içlerine antibiyotik yapılması tek başına yeterli gelmeyebilir ve farklı bir ilaca gerek kalabilir. Akut mastitis hastalığında lokal yangının önlenmesi için memelerinin sıklıkla soğuk suyla yıkanmaları, masaj yapılması gibi işlemler ilaç kullanımına ilave ediliyor. Mevzubahis kronik mastitis hastalığı olduğunda akut halindeki işlemlere ilaveten daha çok ilaç kullanımı gerçekleşir.

İlaç işlemleri genel olarak on iki ya da yirmi dört saatte bir tekrar ediyor. Tedavi yöntemine analeptikler, analjezikler, serumlar, A vitaminleri ve proteplitik enzimler de ilave edilebiliyor. Destekçi ilaçlar uzmanlar tarafından gereken hallerde tercih ediliyor.

Tedavi yöntemine yanıt vermeyen inat eden mastitis halinde hastalıklı meme lobunun kurtulması yolundadır. İlaç tedavisi yapılarak tedavi protokolü etrafında vücut sıcaklığı rutin ölçülür ve memeler sıklıkla kontrol edilir.

Mastitis rahatsızlığına karşı subklinik ve klinik enfeksiyonlara karşı muhafaza edici inaktif karma aşılar tercih edilebiliyor. Son derece yeni olan mastitis aşılarının işletmeciler tarafından seçildiği bilinir.